อัตราการเต้นของหัวใจ (HR)
อัตราการเต้นของหัวใจ (Heart Rate – HR)
สำหรับกู้ชีพและกู้ภัย
For English click here မြန်မာဘာသာစကားအတွက် ဤနေရာကိုနှိပ်ပါ။
อัตราการเต้นของหัวใจวัดเป็นจำนวนครั้งที่หัวใจสูบฉีดเลือดในเวลา 1 นาที ว่าใจจะเต้นถี่แค่ไหนเมื่อได้เห็นหน้าเธอ วิธีนับก็คือสัมผัสชีพจรตามจุดเส้นเลือดใหญ่ต่าง ๆ สำหรับผู้ใหญ่จะสัมผัสที่จุดชีพจรเรเดียลตรงข้อมือ ในทารกจะสัมผัสที่จุดชีพจรเบรเคียลที่ข้อพับแขน ส่วนผู้ป่วยที่ไม่ตอบสนองจะสัมผัสที่จุดชีพจรแคโรทิดตรงคอครับ
- ชีพจรเรเดียล (Radial) – ให้ใช้นิ้วสัมผัสลงไปในร่อง ระหว่างกระดูกเรเดียส (กระดูกข้อมือฝั่งนิ้วโป้ง) กับเอ็นกล้ามเนื้อแขนครับ จากนั้นให้กดน้ำหนักลงไปเล็กน้อย คุณจะรู้สึกถึงจังหวะการเต้นของชีพจรได้ที่บริเวณข้อมือนี้ครับ
- ชีพจรเบรเคียล (Brachial) – ให้คลำเข้าไปในร่องระหว่าง กระดูกต้นแขน กับ กล้ามเนื้อไบเซป หรือกล้ามเนื้อส่วนที่เราเบ่งกล้ามแขนกันนั่นเองครับ ให้กดนิ้วเข้าไปในร่องนี้เพื่อหาชีพจรครับ
- ชีพจรแคโรทิด (Carotid) – คลำหาร่องว่างระหว่าง ลูกกระเดือกหรือหลอดลม กับ กล้ามเนื้อข้างลำคอ (SCM) จากนั้นให้กดนิ้วเข้าไปในร่องข้างลำคอนี้เพื่อเช็กการตอบสนองของชีพจรครับ
ระหว่างวัดชีพจร สามารถนับไปดูนาฬิกาไปว่าใน 15 วินาทีหรือ 0 วินาทีนั้นจะเต้นกี่ครั้ง ผมไม่ค่อยแนะนำให้ใช้มือถือจับเวลานะครับ จะได้เลี่ยงการปนเปื้อนด้วย ถ้าจับเวลา 15 วินาทีก็เอาไปคูณ 4 ถ้าจับเวลา 30 วินาทีก็เอาไปคูณ 2 แล้วคุณจะได้อัตราการเต้นของหัวใจต่อนาที ตัวอย่างง่าย ๆ ตามนี้
- ถ้านับได้ว่าหัวเต้น 16 ครั้ง ใน 15 วินาที = อัตราการเต้นของหัวใจเท่ากับ 64 (16 x 4 = 64)
- ถ้านับได้ว่าหัวเต้น 37 ครั้ง ใน 30 วินาที = อัตราการเต้นของหัวใจเท่ากับ 74 (37 x 2 = 74) นั่นเอง
อัตราการเต้นของหัวใจของคนปกติ แบบคร่าว ๆ ควรเป็นดังนี้
| ช่วงวัย | อายุ (ปี) | อัตราการเต้น ครั้ง/นาที |
|---|---|---|
| ทารก | 0-1 | 80-160 |
| เด็กเล็ก | 1-3 | 80-130 |
| Preschool | 3-5 | 80–110 |
| เด็กโต | 5-12 | 70–100 |
| วัยรุ่น | 12-18 | 60-100 |
| ผู้ใหญ่ | 19 ขึ้นไป | 60-100 |
หมายเหตุ ค่ามาตรฐานเหล่านี้ ไม่สามารถใช้เป็นเกณฑ์ตัดสินอัตราการเต้นของหัวใจในกรณีที่ผู้ป่วยอยู่ในภาวะตื่นตระหนก บาดเจ็บจากอุบัติเหตุ หรือ... ในรายที่มีปฏิกิริยาทางใจเมื่อเจอหน้าบุคลากรทางการแพทย์ (ไม่ว่าจะกลัว ตกใจ หรือแอบเขินคุณหมอคุณพยาบาลนะครับ)
ปกติแล้ว เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้วหรือเครื่องวัดความดันดิจิทัลก็จะวัดชีพจรได้อยู่แล้ว ซึ่งถ้าผู้ป่วยตัวสั่น หนาวสั่น เครื่องก็สามารถแสดงค่าอัตราการเต้นของหัวใจผิดเพี้ยนไปได้ ถ้าไม่ชัวร์ ให้วัดใหม่นะครับ
ขอบคุณดร. Kaw สำหรับคำแนะนำด้านการประเมินผู้ป่วยและที่ช่วยแปลเป็นภาษาพม่า ขอบคุณคุณมิ้งค์ที่ช่วยแปลข้อมูลเป็นภาษาไทย ขอขอบคุณมูลนิธิพิทักษ์กาญจน์แม่สอด ดร. ฮันนี่ และ คุณยายลี ช่วยเรื่องรูปถ่าย Heroism takes teamwork.
หากต้องการข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับสัญญาณชีพ โปรดคลิกที่นี่
แหล่งอ้างอิง
Arts, M. M. (2567 BE, July 10). What is a Normal Sleeping Heart Rate By Age? Retrieved from Manhattan Cardiology Care: manhattancardiologycare.com/blog/what-is-a-normal-sleeping-heart-rate-by-age
Cleveland Clinic. (2566 BE, March 15). Vital Signs. Retrieved from Cleveland Clinic: my.clevelandclinic.org/health/articles/10881-vital-signs
Limmer, D. O. (2550 BE). Emergency Care 10th Ed. Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Education Inc.
Lapum, J. L., Verkuyl, M., Garcia, W., St-Amant, O., and Tan, A. (2018). Vital Sign Measurement Across the Lifespan. Toronto: Ryerson University.
McEvoy, D., and Harper, T. (2567 BE). Wilderness Medicine, 15th ed. . Missoula, Montana: Aerie Backcountry Medicine.
Sapra A, M. A. (2566 BE, May 1). Vital Sign Assessment. StatPearls.



